Kruja – co warto zobaczyć w Kruji i okolicy?

W samym sercu centralnej Albanii, na zboczach malowniczych gór, leży Kruja – miasto o bogatej historii i kulturze, które stało się jedną z najsłynniejszych miejscowości turystycznych w kraju. Niegdyś dawna stolica Królestwa Arberii (wcześniejsza nazwa Albanii), a dziś Kruja jest żywym muzeum, przyciągającym turystów swoim niezwykłym urokiem, fascynującymi zabytkami oraz kulturową różnorodnością. W tym artykule opowiem Ci o Kruji. Poznaj moje ulubione miejsca na zwiedzanie, piesze wycieczki, a także noclegi czy restauracje.

Informacje praktyczne – Kruja

Kruja, znana jako jedno z najbardziej malowniczych i historycznych miejsc w Albanii, leży w centralnej części kraju, zaledwie około 20 km na północny wschód od stolicy, Tirany. Często nazywane jest “albańskim Krakowem”, ale miasta poza faktem bycia historyczną stolicą i obecnością folku mają ze sobą niewiele wspólnego. Kruja to małe miasteczko w górach z zaledwie jedną zabytkową ulicą i właściwie nowym zamkiem, gdyż oryginalne są tylko mury twierdzy i wieża zniszczona podczas trzęsień.

Kruja słynie z bogatej historii, oszałamiających krajobrazów i bycia dawną stolicą Albanii w średniowieczu. Kruja jest nie tylko turystyczną perłą, ale także miejscem, które odgrywa kluczową rolę w narodowej tożsamości Albańczyków.

Historia miasta Kruja

Nazwa miasta pochodzi od słowa kroi co oznacza “źródło” w staroalbańskim, co doskonale oddaje charakter tego miejsca będącego pierwszą stolicą zjednoczonych Albańczyków. Poza tym miasto leży na wielu źródłach wody i w okolicy parku Narodowego Qafështamë słynącego z produkcji wody Qafshtama.

Kruja zyskała na znaczeniu jako centrum oporu przeciwko wojskom osmańskim w XV wieku, kiedy to pod wodzą narodowego bohatera, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, miasto stawiało zacięty opór najeźdźcom przez ponad 25 lat.

W 1396 roku Kruję podbiło imperium Osmańskie, lecz spryt Skanderbega pozwolił na odbicie miasta z rąk Turków. W 1433 przestało być częścią imperium Osmańskiego, a stało się stolicą Albanii, a konkretniej Księstwa Albańskiego. Dzięki temu Skanderbeg stał się dla Albańczyków symbolem jedności narodowej, a jego postać jest obecna w każdym zakątku miasta.

Krótka historia Skanderbega

Skanderbeg to największy bohater narodowy. Nie sposób zapoznać się z historią regionu, pomijając jego postać.

Jerzy Kastriota, znany bardziej jako Skanderbeg (Gjergj Kastrioti), urodził się w 1405 roku w północnej Albanii, w rodzinie arystokratycznej o silnych tradycjach wojskowych. Jako najmłodsze dziecko Gjona Kastriota, w młodym wieku został wysłany do Turcji jako zakładnik w ramach porozumienia politycznego. To doświadczenie miało kształtować jego przyszłość w sposób, którego nikt nie mógł przewidzieć.

Pobyt Skanderbega w Turcji

W Turcji Skanderbeg otrzymał gruntowne wojskowe wykształcenie, co stało się podstawą jego późniejszych osiągnięć jako dowódcy. Swoje umiejętności doskonalił na licznych bitwach, w których uczestniczyły wojska osmańskie, zdobywając uznanie i awansując na wyższe stanowiska. Jego talent wojskowy i zdolności strategiczne zostały docenione przez samego sułtana, który nadał mu tytuł Iskander Bey Arnauti, co w skrócie brzmi Skënderbeu – stąd pochodzi jego przydomek. Iskander to Aleksander (w domyśle Wielki), a bej/beg to tytuł nadawany tureckim wodzom, naczelnikom plemiennym i książętom.

Powrót do Albanii

W 1443 roku, wykorzystując chaos panujący w armii osmańskiej, Skanderbeg dokonał decydującego wyboru – zdezerterował i powrócił do Albanii, by stanąć na czele narodowego powstania. Jego powrót do Kruji i wyzwolenie miasta z rąk Osmanów stało się momentem przełomowym w historii Albanii. Skanderbeg szybko zjednał sobie serca Albańczyków, którzy zobaczyli w nim przywódcę zdolnego do odzyskania i obrony ich suwerenności.

Zdobył Kruję podstępem dając sfabrykowany list mający pochodzić od sułtana i twierdza została mu wydana. Później pod przewodnictwem Skanderbega, Albania stawała się bastionem oporu przeciwko imperium osmańskiemu. Udało mu się zjednoczyć rozproszone albańskie siły i stworzyć koalicję, która przez ponad dwie dekady skutecznie odpierała kolejne inwazje tureckie. Jego zdolności wojskowe i strategiczne były kluczowe w obronie niepodległości Albanii, co wielokrotnie udowodnił w bitwach takich jak obrona zamku w Kruji. Był świetnym strategiem, ale pomagało mu w tym ukształtowanie terenu i pozycja zamku. Nie wystarczyło ono jednak jego następcom, którzy po jego śmierci szybko stracili zamek.

Historycy doceniają go jako jednego z najbardziej wybitnych strategów, a liczni poeci i kompozytorzy czerpią inspirację z jego 25-letniej walki o niepodległość Albanii. Skanderbeg jest bohaterem wierszy, poematów, a także opery Antonio Vivaldiego. Jego popiersie znajduje się również w Polsce – na starówce w Gdańsku!

Atrakcje Kruji – co warto zobaczyć?

Kruja nie jest dużym miastem, szczególnie jeśli porównamy ją do większych metropolii. Mimo swojej niewielkiej powierzchni, Kruja jest bogata w zabytki i atrakcje turystyczne, co czyni ją popularnym miejscem wśród odwiedzających interesujących się historią i kulturą Albanii.

Charakterystyczne dla Kruji jest to, że jej centralne punkty, takie jak zamek, muzea czy bazar, są skoncentrowane w stosunkowo małym obszarze, co sprawia, że jest to idealne miejsce do zwiedzania pieszo. Zdecydowanie 1 dzień wystarcza, żeby dobrze poznać zabytkową część.

Zamek Skanderbega w Kruji, czyli Kalaja e Krujës

Na szczycie listy atrakcji Kruji z pewnością znajduje się zamek Skanderbega (Kalaja e Krujës). Choć jego ściany z żółtego piaskowca nadają mu unikalny charakter, ważne jest, by zrozumieć, jaką część tej struktury stanowi autentyczne dziedzictwo, a co jest efektem nowszych prac rekonstrukcyjnych.

W pięknych broszurach biur podróży przeczytasz, że renowacje są wykonane z dużym poszanowaniem dla oryginalnych elementów, jednak w rzeczywistości jakość ich wykonania, a nawet kompetencje wykonawców wzbudzają spore kontrowersje. Zamek został zaprojektowany przez córkę Hodży, czyli dyktatora Albanii, który rządził nią przez ponad 40 lat. Tak naprawdę został wybudowany od nowa.

Mimo że większość struktur jest nowa, twierdza w Kruji wciąż posiada fragmenty autentyczne, które są świadectwem jego długiej historii. Do najważniejszych należą:

Górująca wieża: Jest to jedna z nielicznych struktur, która w większości zachowała swoją pierwotną formę. Wieża ta była kluczowym punktem obronnym zamku, z którego rozpościera się widok na całą okolicę. Później została przerobiona na wieżę zegarową, w której znajdował się dzwon. Została jednak znacząco uszkodzona podczas trzęsienia w 2019 roku i aktualnie wspiera ją zewnętrzna drewniana konstrukcja.
Fragmenty oryginalnych murów: Choć niewielkie, to są one cenne dla historyków i archeologów, gdyż dają wgląd w techniki budowlane stosowane w przeszłości oraz w strategiczne znaczenie zamku.

Zachwycające widoki z zamku w Kruji

zachód słońca w Kruji, widok na Adriatyk

Kruja - widok na południe, widać górę Tomorri

Zamek oferuje również piękne widoki na okoliczne krajobrazy, ponieważ leży on na zboczu góry na wysokości ok. 600 metrów n.p.m.. Z góry rozciąga się widok aż po Adriatyk, a z drugiej strony na masywne szczyty gór. Widoki te z każdym krokiem uwydatniają niezwykły urok miasta. Przy dobrej widoczności widać stąd około 60% terenu Albanii, a czasem możesz stąd zobaczyć nawet Czarnogórę.

Muzeum Etnograficzne i muzeum Skanderbega

Miasto Kruja może poszczycić się kilkoma kluczowymi muzeami, w tym Muzeum Etnograficzne i Muzeum Skanderbega, które są domem dla niezliczonych eksponatów opowiadających historię regionu.

Muzeum Etnograficzne umieszczone w domu rodziny Toptanich, jednej z najbogatszych albańskich rodzin, która przekazała obiekt do celów historycznych. Rodzina ta jest współcześnie właścicielem np. centrum handlowego Toptani w centrum Tirany oraz Zamku Tirany (zostały tylko mury). Muzeum Etnograficzne oferuje wgląd w warunki życia oraz kulturę mieszkańców regionu przez ostatnie stulecia. Dowiesz się w nim, jak żyło się w Krui, zobaczysz tradycyjne stroje i artefakty z gospodarstwa tradycyjnego. Aktualnie jest w remoncie od 2 lat, być może wkrótce odbędzie się otwarcie, ponieważ pracę wyglądają na zakończone.
W muzeum Skanderbega, które mieści się w zrekonstruowanym zamku, odwiedzający mogą zobaczyć historię czasów starożytnych, czyli trochę o Ilirii i wizerunki iliryskich władców oraz artefakty iliryjskie, historię średniowiecznej Albanii, czyli Królestwa Arberii w tym zbroję i inne osobiste przedmioty bohatera narodowego. Samych zabytków jest w nim mało, ale ściany zdobią obrazy przedstawiające dzieje terenów współczesnej Albanii.

Bazar Kruji

Chodzenie po bazarze w Kruji jest jak podróż w czasie. Można tu znaleźć ręcznie tkane dywany, tradycyjne albańskie stroje oraz rękodzieło, które pokazuje niezwykłą zdolność lokalnych rzemieślników. Bazar, położony u stóp zamku, jest idealnym miejscem na zakup unikatowych pamiątek oraz degustację lokalnych specjałów kuchni albańskiej.

Został odrestaurowany z okazji 500. rocznicy śmierci Skanderbega. Niegdyś rozciągał się aż do centrum miasta, lecz obecnie składa się tylko z ok. 30 stanowisk.

Turystyka piesza obok Kruji

Poza bogatym dziedzictwem historycznym, Kruja oferuje również doskonałe warunki do turystyki pieszej i górskiej. Leżące wokół miasta góry są idealne dla miłośników natury, oferując szlaki o różnym stopniu trudności oraz zapierające dech w piersiach widoki na dolinę i północny wschód Albanii.

Shtama Pass czyli Qafështamë

Innym atrakcyjnym miejscem dla turystów pieszych jest Shtama Pass, znajdujący się w Parku Narodowym Qafshtama niedaleko Kruji. Ten park oferuje szereg malowniczych szlaków, które prowadzą przez gęste lasy bukowe i sosnowe, strumienie i naturalne źródła wody. To idealne miejsce do obserwacji przyrody, a także odpoczynku w cieniu drzew po intensywnym trekkingu.

Sari Saltik

Osobom, które szukają bardziej duchowego doświadczenia polecamy trekking na szczyt góry Kruji do Sanktuarium Sari Salltik, znane również jako Tekke Sari Saltik. To święte miejsce o bogatej i intrygującej historii, będące celem pielgrzymek dla wielu osób.

Sanktuarium zostało nazwane na cześć Sari Salltika, który był derviszem i uczniem słynnego mistyka islamskiego Hodży Ahmeda Jassawiego. Sari Salltik jest uważany za jednego z głównych apostołów sufizmu na Bałkanach i jest szanowany zarówno przez muzułmanów, jak i chrześcijan w regionie. Jego działalność misyjna w Europie Wschodniej przyczyniła się do rozpowszechnienia islamu w tej części kontynentu.

Sanktuarium zostało zbudowane w celu upamiętnienia tego sufijskiego świętego i służy jako miejsce modlitwy oraz medytacji. Jest to także miejsce, w którym wierni mogą szukać duchowego ukojenia i ochrony. Wnętrze tekke jest bogato zdobione, z elementami charakterystycznymi dla architektury islamskiej, w tym pięknie zdobionymi kaligrafią ścianami i sufitami.

Rzeka Zeza

Niedaleko dolnej Kruji malownicza rzeka, nad którą zachowane są osmańskie mosty, niedawno zrekonstruowane. Można podziwiać tam mały wodospad Ujevara ne kanionin e Zeze, osmański most Ura e Abdyl Ages. Ciekawy szlak 🙂

Zwiedzaj Albanię z KakiTours

Odkryj autentyczne oblicze Albanii — jej słynne zabytki
i ukryte perełki, z dala od turystycznych tłumów
oraz sztucznych atrakcji!

Gdzie spać w Kruji?

Kruja dysponuje kilkoma hotelami, które oferują dobre warunki zakwaterowania w różnych przedziałach cenowych. Wiele z nich znajduje się w bliskiej odległości od głównych atrakcji turystycznych, jak zamek czy bazar.

Hotel Panorama Kruje – Jak nazwa wskazuje, hotel oferuje piękne widoki na stare miasto, bazar, zamek i okolicę. Jest to wyższej klasy obiekt oferujący komfortowe pokoje, restaurację serwującą lokalne specjały oraz dodatkowe usługi takie jak WiFi i parking. Największy i najpopularniejszy hotel w Kruji, często obsługujący grupy.

Hotele w Kruji na terenie zamku:

Hotel Albergo Diffuso – nowo wyremontowany hotel butikowy na terenie twierdzy. Budynek wyremontowany w osmańskim stylu oddaje charakter tego miejsca. Z balkonów są piękne widoki. Dbałość o szczegóły, jeden z droższych obiektów.
Hotel Emiliano – rodzinny biznes w pięknie położonym miejscu- najwyższym punkcie koło zabytkowej wieży na terenie twierdzy, goście doceniają widoki, ale nie zawsze są zadowoleni z jakości pokoi czy obsługi.

Pensjonaty i pokoje gościnne w Kruji

Jeżeli wolisz bardziej osobiste podejście do zakwaterowania, Kruja oferuje również szereg pensjonatów i domów gościnnych. Są one często prowadzone przez lokalne rodziny, co daje szansę na bardziej autentyczne doświadczenie kulturowe.

Merlika B&B – Ten uroczy pensjonat oferuje przytulne pokoje i domową atmosferę. Lokalizacja w spokojnej części miasta sprzyja relaksowi, a goście mogą cieszyć się tradycyjnym albańskim śniadaniem.
Kruja Hospitality – rodzinny guesthouse na terenie twierdzy, bardzo fajny autentyczny klimat, który sprawia, że można poczuć się jak Albańczyk, a nie turysta i “ukryta w zamku” lokalizacja. Przystępne ceny.

Gdzie jeść w Kruji?

Kuchnia albańska jest wyjątkowa, a w mieście Kruja znajdziesz kilka świetnych miejsc, które oferują zarówno tradycyjne albańskie potrawy, jak i bardziej międzynarodowe opcje.

Restauracja Panorama

Zlokalizowana przy Hotelu Panorama, ta restauracja jest idealnym miejscem, by cieszyć się posiłkiem z pięknym widokiem na miasto i okolicę. Oferuje szeroki wybór dań kuchni albańskiej oraz międzynarodowej, z naciskiem na świeże, lokalne składniki.

Bar Bardhi

To jedno z najlepiej ocenianych miejsc w Kruji, gdzie można spróbować autentycznych albańskich specjałów. Restauracja jest znana z doskonałego mięsa i świeżych, lokalnych produktów. Przyjazna atmosfera i gościnność personelu dodatkowo umilają posiłki, nie wspominając o zapierających dech w piersiach widokach.

Restauracja Kroi

Restauracja Kroi znajduje się w pobliżu głównych atrakcji turystycznych Kruji i oferuje tradycyjne albańskie jedzenie w rustykalnym otoczeniu. To świetne miejsce na skosztowanie lokalnych przysmaków, takich jak fërgesë, tave kosi, czy świeże owoce morza.

Restaurant Kalaja

Restaurant Kalaja jest popularna wśród turystów i miejscowych dzięki swojemu położeniu w sercu starego miasta. Serwuje tradycyjne albańskie jedzenie, w tym wyśmienite przystawki, pieczone mięsa i domowe pieczywo i wino.

Kruja – albański Kraków o wyjątkowo barwnej historii

Kruja, choć przez niektórych nazywana albańskim Krakowem ze względu na swoje historyczne i kulturowe znaczenie, wciąż pozostaje unikatowym miejscem, które zachowuje swój indywidualny charakter. Wizyta w Kruji to nie tylko okazja do poznania historii Albanii, ale także doświadczenie jej współczesnego ducha, który żyje w harmonii z bogatym dziedzictwem.

Odkrywanie Krui to niezapomniana przygoda, która pozostaje w pamięci na długo po opuszczeniu jej malowniczych uliczek i zabytków. Niezależnie od tego, czy interesuje Cię historia, kultura, przyroda, czy po prostu chcesz odpocząć i cieszyć się niezwykłymi widokami, Kruja oferuje coś wyjątkowego dla każdego.