Gjirokastra trekking Albania

Gjirokastra – ZACHWYCAJĄCE kamienne miasto Albanii

Gjirokastra, nazywana miastem tysiąca schodów, jest jednym z piękniejszych miejsc w całej Albanii. W tym mieście wpisanym na listę UNESCO możesz zobaczyć prawdziwe perełki architektoniczne z XIX wieku, które pozwolą Ci przenieść się myślami 200 lat wstecz. Wyjątkowo dobrze zachowane tradycyjne domy gjirokastrańskie, zamek i wiele innych rzeczy, które na długo zostaną w Twojej pamięci. W tym artykule opiszę Ci historię Gjirokastër, pokażę obowiązkowe punkty podczas zwiedzania miasta oraz polecę moje ulubione restauracje. Mam nadzieję, że znajdziesz w tym artykule wszystko, co niezbędne, by zachwycić się Gjirokastrą, a jeśli będziesz mieć dodatkowe pytania, nie wahaj się ich zadać w komentarzu!

Gjirokastra czy Gjirokastër - która nazwa jest poprawna?

Obie formy są poprawne. W języku albańskim miasto to znane jest jako Gjirokastër, natomiast wariant “Gjirokastra” to forma określona, która jest też powszechnie używana. Gjirokastër to forma nieokreślona (tak jak angielski “a house”), natomiast Gjirokastra to forma określona (angielskie “the house”).

W języku polskim zazwyczaj używa się formy “Gjirokastra”.

Przydomki miasta Gjirokastra

Dość mylące dla turystów są także różne przydomki, jakie otrzymało miasto ze względu na swoją wyjątkową architekturę. Gjirokastër nazywane jest:

  • Miastem Tysiąca Schodów – od stromych, brukowanych uliczek, które wznoszą się tarasowo na wzgórzach i sprawiają, że spacer po mieście przypomina wspinaczkę.
  • Miastem Srebrnych Dachów – od charakterystycznych kamiennych dachów, które w promieniach słońca nabierają srebrzystego połysku.
  • Srebrnym Miastem – od połączenia srebrzystej kolorystyki dachów oraz kamiennej zabudowy, która przy zachmurzonym niebie wygląda jakby była pokryta cienką warstwą srebra.
  • Miastem z Kamienia – ponieważ zarówno domy, dachy, jak i ulice są zbudowane z lokalnego kamienia, co nadaje Gjirokastrze unikalny wygląd i trwałość przez wieki.

Gdzie leży Gjirokaster?

Gjirokastra leży w południowej Albanii, w dolinie rzeki Drino, będącej dopływem rzeki Vjosë. Miasto otacza dolina Lunxhëria, przez którą przepływa Drino. Lunxhërię możesz podziwiać z zamku w Gjirokastrze, jednak sama rzeka w tym odcinku często niemal wysycha — bywa tak płytka, że prawie jej nie widać.

Gjirokastra jest stolicą okręgu Gjirokastra.

Historia miasta Gjirokastra

Gjirokastra została założona w czasach, gdy historia była przekazywana ustnie przez wędrownych bardów. Jej korzenie sięgają epoki brązu — to iliryjskie plemiona pierwotnie zaznaczyły tu swoją obecność, tworząc podwaliny dla miasta, które miało przetrwać wieki. W czasach Cesarstwa Bizantyjskiego Gjirokastra stała się ważnym ośrodkiem handlowym i militarnym, a potężny zamek na wzgórzu świadczy o jej strategicznym znaczeniu.

Przejęcie władzy przez Osmanów w XV wieku otworzyło nowy rozdział w historii miasta. W czasach osmańskich Gjirokastra, z siecią meczetów i tętniącymi życiem bazarami, rozkwitła jako ośrodek administracyjny i kulturalny. Wzniesione wtedy kamienne domy z charakterystycznymi, spadzistymi dachami stały się symbolem miasta i do dziś dominują w jego krajobrazie.

Wiek XX przyniósł burze zmian. Po krótkim okresie niepodległości, który rozpoczął się w 1912 roku, miasto weszło w skład nowo utworzonego państwa albańskiego. Podczas II wojny światowej Gjirokastra przeżyła okupację włoską i niemiecką. Po wojnie, pod rządami komunistycznymi Envera Hodży, urodzonego właśnie w Gjirokastrze, miasto nadal odgrywało kluczową rolę.

Kulminacją tych burzliwych dziejów było włączenie historycznego centrum Gjirokastry na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2005 roku, co uczyniło miasto skarbem narodowym i światowym. To uznanie przyciągnęło turystów i historyków, pragnących odkrywać tajemnice Gjirokastry — miasta, które nieustannie opowiada swoją historię każdemu, kto pragnie jej wysłuchać.

Gjirokastra
widok z drona na Gjirokastra przypomina o długiej histori miasta

Jak dojechać do Gjirokastry?

Do Gjirokastry można dojechać na różne sposoby, w zależności od punktu wyjścia w Albanii.

Jak dojechać z Sarandy do Gjirokaster?

Saranda jest położona około 60 kilometrów od Gjirokastry, ale podróż samochodem lub autobusem może zająć około 1,5 godziny.

  • Samochodem: Najbardziej malownicza trasa prowadzi górską drogą przez przełęcz Muzina lub najprostsza krótszą drogą tunelem przez Kardiq, która jest aktualnie główną drogą łączącą te dwa miasta. Pierwsza droga początkowo prowadzi wzdłuż pięknej rzeki Bistrica z możliwością odwiedzenia po drodze Blue Eye. Oferuje malownicze widoki , które w miarę zbliżania się do górskiego terenu wokół Gjirokastry robią się coraz bardziej imponujące.
  • Autobusem: Można również skorzystać z regularnych połączeń autobusowych. Autobusy z Sarandy do Gjirokastry odjeżdżają kilka razy dziennie i są to zazwyczaj bezpośrednie połączenia.

Jak dojechać z Durres do Gjirokaster?

Durrës leży około 200 kilometrów na północ od Gjirokastry. Podróż samochodem lub autobusem może zająć około 3-4 godziny. Jeśli chcesz zobaczyć piękne zabytkowe miasto w okolicy Durres, to bardziej polecam Ci Berat, do którego dotrzesz w około 1,5 godziny.

Jeśli jednak nie przeraża Cię wizja 6 godzin w samochodzie, to poniżej przygotowałam parę wskazówek, jak dotrzeć do Gjirokastra z Durres:

  • Samochodem: Najlepszą trasą jest jazda autostradą SH4 przez Fier, z której trzeba zjechać na drogę krajową E853 (kierunek: Tepelen). Jest to główna droga, więc jest dobrze utrzymana i oznakowana.
  • Autobusem: Można spróbować złapać autobus jadący na południe na przystanku Plepa w Durres lub przy autostradzie – to popularna praktyka w Albanii. Nie do końca znam jednak zasady tego systemu, bo transport publiczny wciąż jest dla mnie zagadką. Jeśli zależy Ci na sprawnym zwiedzaniu bez niespodziewanych opóźnień, lepiej postawić na pierwszą opcję.

Co zobaczyć w Gjirokastra? Atrakcje

Nie bez powodu Gjirokaster wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Moim zdaniem całe miasto jest jedną wielką atrakcją. Oferuje unikalne przeniesienie się w czasie. Kamienne domy ze srebrnymi dachami, wąskie uliczki i … wiele miejsc, w których po prostu można się zakochać.

Opiszę Ci jednak kilka z nich, które moim zdaniem są najbardziej warte uwagi 🙂

Zamek w Gjirokastrze

Zamek Gjirokastra (według lokalnej legendy zwany Argjiro) majestatycznie góruje nad starożytnym miastem i jest symbolem trwałości oraz zmian, które przez wieki kształtowały tę ziemię. Jego potężne mury, wzniesione na wzgórzu, są świadkami wielu epok, czyniąc go nie tylko atrakcją turystyczną, ale i strażnikiem historii Gjirokastry. W czasach Ahmeda Zogu zamek pełnił funkcję więzienia (również dla więźniów politycznych), a według lokalnych opowieści surowe warunki nadały mu przydomek „9 krąg piekła”.

Wejście do zamku to jak podróż w czasie. Wewnątrz mieści się muzeum wojskowe z eksponatami z różnych epok, zwłaszcza z okresu zimnej wojny. Jednym z najciekawszych obiektów jest wrak amerykańskiego samolotu Lockheed T-33, który według lokalnych przekazów został zmuszony do lądowania w Albanii w 1957 roku. Dziś samolot ten jest symbolem zimnowojennych napięć i przyciąga miłośników historii militarnej. Oprócz tego w muzeum można zobaczyć broń, mundury i inne artefakty, które opowiadają o wojskowej przeszłości Albanii — od czasów osmańskich po XX wiek.

Z murów zamku rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na Gjirokastrę i okoliczne góry Mali i Gjerë — to jeden z najbardziej rozpoznawalnych krajobrazów Albanii.

Muzeum Etnograficzne

Aktualny budynek Muzeum Etnograficznego w Gjirokastrze stoi w miejscu dawnego domu rodziny Hodży, który spłonął w 1913 roku.
Jego odbudowę zainicjowały ówczesne władze — miejsce narodzin przywódcy miało w propagandzie symboliczną wagę. Około 1963 roku architekci i rzemieślnicy otrzymali zadanie wzniesienia nie wiernej repliki, lecz modelowego domu gjirokastrańskiego w tradycyjnym stylu osmańsko-bałkańskim.
Celowo włączono klasyczne elementy architektury regionu: drewniane stropy, wykuszowe okna, bogato zdobione musandry i wielopoziomowy układ kondygnacji. Wiele detali skopiowano z innych historycznych domów w okolicy, aby nowy budynek uosabiał „kwintesencję” lokalnej architektury XIX wieku.
Rekonstrukcję ukończono w 1966 roku — żartowano nawet, że nowy dom Hodży ma więcej komnat i zdobień niż oryginał, który był znacznie skromniejszy.

Stare Miasto w Gjirokastrze

Stare Miasto w Gjirokastrze uchodzi za jedno z najbardziej autentycznych miejsc w Albanii. UNESCO opisało Gjirokastrę jako „rzadki przykład dobrze zachowanego miasta osmańskiego, zbudowanego przez farmerów posiadających rozległe posiadłości”​ – innymi słowy, jest to miasto stworzone przez lokalną elitę wiejską, a nie przez imperium, co nadaje mu swojski, prowincjonalny urok.

Co istotne, Gjirokastra nie jest skansenem, lecz żywym miastem, które mimo rosnącej popularności zachowało swoją duszę. Wieczorami w bazarze wciąż można poczuć autentyczną atmosferę – gdy gasną upały, miejscowi przesiadują przed domami i kafejkami, a nad kamiennymi dachami zapalają się girlandy świateł​.

Stary Bazar

Stary Bazar w Gjirokastrze, znany lokalnie jako “Qafa e Pazarit”, to serce historycznego centrum miasta, które zachwyca swoją osmańską architekturą i atmosferą przenoszącą w czasie. Mimo upływu lat, wciąż można tu spotkać rzemieślników pracujących tradycyjnymi metodami, starających się przekazać swoje umiejętności kolejnym pokoleniom.

Stary Bazar to doskonałe miejsce na zakup pamiątek i rękodzieła. Wśród oferowanych produktów można znaleźć:​

  • Ręcznie tkane dywany i tkaniny: Odzwierciedlają one bogatą tradycję tkacką regionu.​
  • Wyroby z drewna i kamienia: Misternie wykonane przedmioty, takie jak rzeźby czy naczynia.​
  • Tradycyjne stroje i tekstylia: Idealne jako unikalne pamiątki z podróży.

Kamienne domy w Gjirokaster

Jeśli chcesz zobaczyć prawdziwe domy z okresu osmańskiego, to nie idź do muzeum Etnograficznego, lecz do domu Skenduli lub Zekate.

  • Dom Skenduli jest bardziej intymny i kameralny, nadal pozostaje w rękach rodziny, która w nim mieszkała. To sprawia, że jego wnętrza wydają się bardziej autentyczne i pełne osobistej historii.
  • Dom Zekate jest bardziej monumentalny, przypomina twierdzę, jego fasada jest bardziej symetryczna i dekoracyjna.

Dom Skenduli

Dom Skenduli pochodzi z początku XVIII wieku. Jest jednym z najlepiej zachowanych tradycyjnych domów w Gjirokastrze. Był własnością bogatej rodziny Skenduli, która posiadała duże wpływy w regionie. Co ciekawe, budynek przez lata pozostawał w rękach tej samej rodziny, a obecnie opiekuje się nim potomek rodu, który oprowadza zwiedzających, dzieląc się rodzinnymi historiami.

Dom Skenduli to przykład klasycznego albańskiego kule (domu-twierdzy), który pełnił zarówno funkcje mieszkalne, jak i obronne. Wyróżniają go grube kamienne mury, które miały zapewniać ochronę przed najeźdźcami i trudnymi warunkami pogodowymi, oraz tajne kryjówki, które mogły być wykorzystywane jako schronienie lub miejsce ukrywania kosztowności w czasach niepokojów.

Dom zachował niemal nietknięty wystrój sprzed dwóch wieków. Można tu zobaczyć:

  • misternie rzeźbione drewniane sufity, charakterystyczne dla osmańskiej architektury,
  • tradycyjne naczynia, dywany i meble, które oddają atmosferę XIX wieku,
  • ozdobne ścienne wnęki (musandry), które były praktycznym elementem osmańskich wnętrz.

Dom Zekate

Dom Zekate pochodzi z 1811–1812 roku i był rezydencją Beqira Zeko, wysoko postawionego urzędnika paszy Ali Paszy z Tepeleny. Ze względu na swoje rozmiary i bogate zdobienia jest jednym z najbardziej imponujących domów w Gjirokastrze, często określanym mianem „najokazalszej osmańskiej rezydencji” w mieście.

Dom należał do jednej z najbardziej wpływowych rodzin w Gjirokastrze i pełnił funkcję nie tylko mieszkalną, ale także reprezentacyjną – służył do przyjmowania gości, prowadzenia interesów i obrony. Ma on wyjątkowo symetryczną fasadę z podwójnym łukiem, bogato zdobione drewniane sufity, przepiękne osmańskie ornamenty na sufitach i ścianach oraz oryginalne XIX meble. Doskonałym miejscem na pamiątkowe zdjęcia jest przestronny taras, z którego rozciąga się panoramiczny widok na miasto i dolinę Drino.

XVIII-wieczny meczet - Meczet Bazaar lub Meczet Memi Bey

meczet Gjirokastra

Meczet został zbudowany w XVIII wieku, w okresie, gdy Gjirokastra była ważnym ośrodkiem administracyjnym i handlowym Imperium Osmańskiego. Jest jednym z nielicznych obiektów sakralnych z okresu osmańskiego zachowanych w południowej części Albanii. Charakteryzuje się tradycyjną architekturą osmańską, z centralną kopułą i smukłym minaretem. Wnętrze meczetu zdobią delikatne ornamenty oraz kaligrafie, typowe dla tego okresu.

Most Ali Pashy

Most Ali Paszy (Ura e Ali Pashës) to zachowany fragment imponującego akweduktu z początku XIX wieku, zbudowanego na zlecenie Alego Paszy Tepelena — wpływowego władcy tej części Albanii. Jego celem było dostarczenie wody ze źródeł na górze Sopot do cystern zamku w Gjirokastrze, który nie miał własnego źródła wody.

Akwedukt pierwotnie liczył około 10 km długości, ale większość została zniszczona w 1932 roku. Do dziś zachował się fragment w tzw. dzielnicy Dunavat w Gjirokastrze — to właśnie on funkcjonuje jako Most Alego Paszy i jest położony ok. 30 minut pieszo od centrum miasta.

Tunel zimnej wojny

Pod historyczną cytadelą w Gjirokastrze kryje się fascynujący relikt z czasów zimnej wojny — rozległa sieć tuneli, będąca świadectwem paranoi i izolacjonistycznej polityki Envera Hodży. W obawie przed atakiem nuklearnym i obcą inwazją Hodża zlecił budowę tego podziemnego kompleksu w latach 60. XX wieku. Tunel o długości około 800 metrów i 59 pomieszczeniach miał służyć jako schronienie dla elity partyjnej i wojskowej.

Zaprojektowano go tak, by zapewniał autonomię i bezpieczeństwo: były tu pomieszczenia mieszkalne, biura, sale konferencyjne oraz specjalistyczne komory do dekontaminacji i filtracji powietrza. Choć po upadku komunizmu w 1991 roku wiele wyposażenia zniknęło, struktura tunelu przetrwała nienaruszona, dając wyjątkowy wgląd w realia tamtych czasów.

Obecnie tunel jest dostępny dla turystów jako muzeum. Zwiedzanie z przewodnikiem trwa około 20 minut i rozpoczyna się w centrum informacji turystycznej, codziennie od 9:00 do 17:30. Bilet kosztuje 200 leków (ok. 2 euro).

Ile czasu na zwiedzanie Gjirokastry?

To zależy od tego, jak szczegółowo chcesz zwiedzać miasto 🙂 Jeśli zależy Ci na szybkim przejściu przez wszystkie zabytki, to spokojnie wystarczy Ci 1 dzień. Osobiście polecam Ci zatrzymać się w mieście na 2-3 dni, by poczuć jego wyjątkową atmosferę, zanurzyć się w historii kamiennego miasta i na spokojnie zasmakować albańskiej kuchni.

Gdzie jeść w Gjirokastra? Restauracje, które polecam

Gjirokaster jest już mocno przystosowane do oczekiwań turystów, dlatego znajduje się tutaj wiele ciekawych miejsc, w których można dobrze zjeść 🙂 Osobiście polecam Ci jednak w szczególności te 4 restauracje:

  • Restaurant Tradicional Odaja – oferuje tradycyjne albańskie potrawy, w tym qifqi (kulki ryżowe z jajkiem i ziołami). Wnętrze urządzone jest w stylu XIX-wiecznej Gjirokastry z elementami osmańskimi.
  • Taverna Kuka – idealne miejsce na romantyczną kolację. Oferują kuchnię albańską i śródziemnomorską. Z tarasu rozpościera się widok na miasto srebrnych dachów i otaczające góry.
  • Kodra Restaurant – kolejne miejsce ze znakomitym widokiem. Jest położone wysoko na wzgórzu, dlatego oferuje spektakularny widok na całe miasto i dolinę. Można tu zjeść świetne dania albańskie, w tym tradycyjne gulasze i dania z jagnięciny. Czeka tu na Ciebie także najlepszy Oshaf, czyli tradycyjny deser w Gjirokastrze, który składa się z suszonych fig i mleka owczego.
  • Restaurant Gjoca – must-to-visit dla miłośników mięska 🙂 To miejsce słynie z pieczonego jagnięcia oraz grillowanych mięs.

Gdzie spać w Gjirokaster?

  • Stone City Hostel – klimatyczny hostel w zabytkowym domu. Położony na starówce, tuz przy początku bazaru i około 200 metrów od centrum starego miasta. Mieści się w odnowionym, XIX-wiecznym kamiennym domu o statusie zabytku. Lokalizacja na wzgórzu zapewnia łatwy dostęp do głównych atrakcji Gjirokastry. Hostel oferuje zarówno dormitoria (sale wieloosobowe), jak i jeden pokój dwuosobowy, wszystkie z klimatyzacją i zamykanymi szafkami. W cenę noclegu wliczone jest smaczne śniadanie (serwowane w formie kontynentalnej)​. Jeśli szukasz budżetowego, ale niezapomnianego noclegu w historycznej scenerii – ten hostel jest strzałem w dziesiątkę.
  • Hotel Gjirokastra – mały rodzinny hotel urządzony w oryginalnym 300-letnim kamiennym domu z drewnianymi stropami. Obiekt​ mieści się u podnóża twierdzy Gjirokastra, około 300 m od głównego placu i zabytkowego bazaru​. Zajmuje XVIII-wieczny tradycyjny dom osmański w sercu starówki – w sąsiedztwie znajdziemy m.in. dom-muzeum Envera Hoxhy (Muzeum Etnograficzne) oraz słynny Skenduli House.
  • B&B Kotoni – kameralny pensjonat (6 pokoi) urządzony w zabytkowej rezydencji z XVIII wieku. Grube kamienne mury i drewniane stropy tworzą unikalny klimat – każdy pokój został ręcznie wykończony tradycyjnymi metodami, m.in. zdobione są rzeźbionymi drewnianymi sufitami​. Na miejscu działa restauracja à la carte, serwująca tradycyjne specjały kuchni albańskiej (polecana nawet w przewodnikach). Pensjonat oferuje także wspólną kuchnię do dyspozycji gości i malowniczy taras.
  • Kerculla Resort – nowoczesny hotel resortowy o standardzie 4*, który jednak nawiązuje stylowo do tradycji – architekturą i wystrojem wpisuje się w lokalny charakter (kamienne elewacje, drewniane akcenty, regionalne dekoracje) z nutą elegancji​ . Położony jest na szczycie wzgórza Kërculla, tuż nad zabytkowym centrum Gjirokastry. Choć dzieli go od starówki kilkaset metrów w linii prostej, to dojście zajmuje ~15–20 minut pod górę (hotel organizuje też transport dla gości). W zamian za to położenie oferuje zapierający dech widok na całą Gjirokastrę.

Czy warto odwiedzić Gjirokaster?

Zdecydowanie tak! Nie bez powodu to miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Moim zdaniem jest to jedno z piękniejszych miejsc na całych Bałkanach. Jeśli jednak chcesz w spokoju pozachwycać się atrakcjami Gjirokaster, koniecznie weź ze sobą wygodne buty – tutejsze różnice poziomów i tysiące schodów bywają wyczerpujące.

Jeśli mam być szczera, to nie polecam tego miejsca jednak rodzinom z małymi dziećmi, w szczególności z tymi wożonymi w wózkach. Miasto nie jest dostosowane do takich turystów, więc zwiedzanie z maluchami mogłoby być bardzo wyczerpujące – nieustanne noszenie wózka przez tysiące schodów zapewni Ci wyczerpujący trening 🙂

2 thoughts on “Gjirokastra – ZACHWYCAJĄCE kamienne miasto Albanii”

  1. Świetny wpis, naprawdę zachęca do odwiedzenia Gjirokastry. Mam pytanie, czy warto planować tam wycieczkę na kilka dni, żeby zobaczyć wszystko spokojnie?

    • Sama w sobie Gjirokastra jest bardzo ciekawa. Jeden dzień pozwala sporo zobaczyć, ale jeśli zostaniesz dłużej, możesz odwiedzić okoliczne winnice albo wybrać się na spacery po malowniczych dolinach. To dobre miejsce nie tylko do zwiedzania zabytków, ale też do spokojniejszego odkrywania Albanii w bardziej lokalnym rytmie. Jeśli czas pozwoli warto zostać na 2-3 dni.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie będzie widoczny.

Recent Posts